در گفت‌وگو با حمیدرضا نائینی، مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر درباره چشم‌انداز این هلدینگ تا سال ۱۴۰۴ مطرح شد
دستیابی به گردش مالی ۳ هزار میلیارد تومانی
خدمات انفورماتیک راهبر یکی از قدیمی ترین هلدینگ های ICT کشوراست که از اواخر سال ۱۴۰۰ بر توسعه کسب‌وکار و افزایش درآمدهای اجرایی‌اش متمرکز بوده است. حمیدرضا نائینی، مدیرعامل این هلدینگ در حال حاضر مشتریان اصلی راهبر را بازیگران صنعت اپراتوری دولت الکترونیک می‌داند و بیان می‌کند که علاقه زیادی به حضور در حوزههای غیربانکی نیز دارند. این شرکت در حال حاضر چهار زیرمجموعه و دو کسب‌وکار مستقل دارد که به تازگی تبدیل به معتمد مالیاتی و اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت نیز شده‌اند که حضور در این مسیرها بی‌چالش نیز نبوده است. به گفته نائینی، از جمله این چالش‌ها می‌توان به مسائل مربوط به تنظیم گری و تسهیل گری و رفع موانع برای رشد بعضی از کسب و کار های گروه که جدید هستند از قبیلTSP،PGSB، نوسان نرخ ارز و قانون گذاری اشاره کرد،. بنا بر صحبتهای او، راهبر قصد رقابت با شرکت های فعال ICTکوچک را ندارد و از تعامل و مشارکت با آنها در زنجیره ارزش خود استقبال می‌کنند. او راهبر را شرکتی با تجربه در راستای همکاری با حاکمیت می‌داند و معتقد است که علاوه بر اینکه ساختار و نیازهای این بخش را می‌داند، مورد اعتماد آنها نیز است. در این شماره از ماهنامه عصر تراکنش به سراغ حمیدرضا نائینی، مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر رفتیم تا درباره عملکرد، برنامه‌‌‌ها و چالش‌های آنها صحبت کنیم. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
رشد پنج برابری درآمدهای عملیاتی
شرکت خدمات انفورماتیک راهبر با بیش از 30 سال قدمت که در گذشته زیرمجموعه وزارت بازرگانی و شرکتی دولتی در زمینه فناوری اطلاعات بوده است. طبق توضحیات حمیدرضا نائینی، مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر، این شرکت در گذشته روی تولید و پشتیبانی نرم‌افزارهای بزرگ ملی مانند سامانه شبنم متمرکز بوده است. سامانه اصناف ایرانیان و ثبتارش نیز نمونه‌های دیگری از این نرم‌افزارها هستند که ثبتارش در حال حاضر به سامانه جامع تجارت منتقل شده است. این شرکت از اواخر دهه ۸۰ مجری انتخابات الکترونیک کشور نیز بوده است و از اوایل دهه ۹۰ به شرکت سرمایه‌گذاری غدیر ملحق شده که یکی از بزرگترین هلدینگ‌های تخصصی چندرشته‌ای در بورس کشور است که دربرگیرنده چند شرکت می‌شود. این شرکت‌ها در صنایع مختلفی مانند معدن، فولاد، انرژی و بازار مالی و سرمایه مشغول به کار هستند و شرکت راهبر نیز یکی از این زیرمجموعه‌هاست که در حوزه آي‌سی‌تی فعالیت می‌کند.
نائینی توضیح می‌دهد که این شرکت بعد از سال ۱۴۰۰ تغییراتی داشته که منجر به افزایش فعالیت راهبر در زمینههای مختلف شده است. او در این باره می‌گوید: «در گذشته تنها شرکت فعال ما فنار بود اما در حال حاضر چهار شرکت فعال و دو کسب‌وکار مستقل داریم که SBU هستند و تحت نظارت هلدینگ فعالیت می‌کنند. از سال ۱۴۰۰ تا کنون شاهد رشد پنج برابری درآمدهای عملیاتی شرکت بوده‌ایم. پلتفرمهای دولت الکترونیک، دیتاسنتر، ارتباطات ثابت، هوشمندسازی و تحول دیجیتال و تولید نرم‌افزار نیز حوزه‌‌هایی هستند که راهبر به آنها می‌پردازد.»
تلاش برای ورود به حوزههای غیربانکی
بنا بر صحبتهای او، مشتریان این هلدینگ در گذشته اکثراً دولتی بوده‌اند ولی اخیرا رویکرد B2B در مجموعه حاکم شده است. برای مثال فنار که مجوز CA دارد، یکی از مراکز میانی و خصوصی کشور است که بحث صدور گواهی امضای الکترونیک، سفته و برات الکترونیکی را برعهده دارد، یکی از اولین شرکت‌هایی است که از وزارت صمت موفق به اخذ مجوز مرکز میانی شده و مشتریان آن بانکی هستند. او می‌گوید: «این در حالی است که حوزه امضای الکترونیکی در حال فراتر رفتن از مرزهای صنعت بانکی است و در زمینه بیمه، سلامت، و مؤدیان مالیاتی نیز کاربرد پیدا می کند. در نتیجه فنار در زمینههای غیربانکی نیز گسترش پیدا خواهد کرد. این شرکت از بدو تأسیس تا آخر سال ۱۴۰۰ کمتر از صدهزار صدور گواهی در مجموع داشته اما این رقم در سال ۱۴۰۱ به ماهی 90هزار تا رسیده و از یک میلیون تراکنش نیز عبور کرده است که رشد قابل توجهی داشته است.
او بیان می‌کند که با بانک‌های بزرگی مانند تجارت، ملت، صادرات، پارسیان، گردشگری و رسالت همکاری می‌کنند. با این وجود برآنند تا به حوزههای غیربانکی نیز وارد شوند.
۱۴۰۱؛ متمرکز بر توسعه کسب‌وکار
نائینی با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۱ پرکار بوده‌اند، توضیح می‌دهد که عملکرد فنار در این سال ارتقا داده شده و توانسته بانک‌های بسیاری را به مشتریان خود اضافه کند. همچنین زیرساخت‌های فنی را نیز ارتقا داده‌اند. اپراتوری PGSB کشور نیز انرژی زیادی از آنها گرفته که شرکت سیتاد مسئولیت آن را برعهده دارد و اولین اپراتور آن است. نائینی توضیح می‌دهد: « APIهایی که دولت به کسب‌وکارها می‌داد تا قبل از سال ۱۴۰۰، از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات که زیرمجموعه سازمان فناوری اطلاعات بود، اتفاق می‌افتاد و از سال ۱۴۰۰ بعد از یک مزایده، دو اپراتور را به عنوان مسئول این پروژه انتخاب کردند که اولین آنها راهبر بوده است.»
طبق توضیحات او، در گذرگاه عمومی خدمات دولت الکترونیک (PGSB) شرکت سیتاد، امکان همکاری با تأمین‌کنندگان خدمت یا سرویس‌گیرندگان فراهم‌شده است. در این گذرگاه اطلاعات، استعلامها و خدمات الکترونیکی بین نهادهای خصوصی و دولتی در بستر اینترنت فراهم است و کسب‌وکارها می‌توانند صرفاً از طریق بازارچه خدمات سیتاد و پس از اخذ مجوز از سازمان سرویس دهنده به استعلامات مورد نیاز دسترسی داشته باشند.
طوبی نیز دیگر شرکت زیرمجموعه آنهاست که در سال ۱۴۰۱ تأسیس شده با احداث فاز اول مرکز داده خود در سال گذشته در حال ورود به به حوزه پردازش ابری در مرکز داده می باشد. شرکت ماهر نیز از سازمان امور مالیاتی مجوز گرفته و به عنوان شرکت معتمد مالیاتی نوع اول شروع به فعالیت کرده است. او در این باره می‌گوید: «از ابتدای سال ۱۴۰۲ همه مؤدیان حقوقی و سازمان‌ها موظف‌اند که صورت‌حساب‌های الکترونیک خود را از طریق یکی از این شرکت های معتمد مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. همچنین از یکم تیرماه نیز مؤدیان حقیقی و اصناف باید وارد این سرویس شوند.»
بنا بر گفته او، دو واحد کسب‌وکاری آنها نیز در سال گذشته درگیر برنامه‌های نرم‌افزاری مختلفی بوده‌اند. برای مثال با پروژههای نرم افزاری وزارت اقتصاد همکاری کرده‌اند از جمله آنها سامانه جوانی جمعیت را ارائه داده‌اند. همچنین در زمینه هوشمند سازی نیز با توجه به اینکه صنایع به سمت تحول دیجیتال حرکت می‌کنند، با دیگر زیرمجموعه‌‌های هلدینگ غدیر شروع همکار نمودهاند داشته تا زیرساخت‌های لازم برای هوشمندسازی آنها را فراهم کنند.
آینده روشن شرکت‌های معتمد مالیاتی
بنا بر صحبتهای مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر، شرکت ماهر مجوز فعالیت شرکت معتمد نوع اول را دریافت کرده که مجوز باارزشی است و بسیاری از مجموعه‌‌ها در انتظار اخذ آن هستند. او معتقد است که این حوزه کسب‌وکاری آینده روشنی دارد و از صنعت پی‌اس‌پی نیز بزرگتر می‌شود؛ مرچنت‌ها تنها مشتریان اصلی پی‌اس‌پی‌ها هستند اما اینجا با کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی در سه سطح خرد، میانه و کلان روبه‌رو هستند و جامعه هدف بزرگتری دارد و کل صورت حساب‌های آنها از این طریق جابه‌جا می‌شود.
نائینی درباره چالش‌های کسب‌وکارهای حوزه معتمد مالیاتی می‌گوید: «این حوزه نوظهور است و حوزه تنظیم گری سمت دولت در حال شکل گیری و تکمیل است، فرهنگسازی و ایجاد آگاهی در حوزه مودیان در حال انجام میباشد، ذی‌نفعان این کسب و کار ها کدام اند و تعامل با آنها باید چگونه باشد، نسبت‌شان با پی‌اس‌پی‌ها چیست یا با شرکت های ارائه دهنده خدمات نرم افزارهای مالی و حسابداری و در نهایت چه مدل‌های کسب‌وکاری می‌توانند در حاشیه آن شکل بگیرند.
سیتاد؛ اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت
همزمان با هفته دولت در شهریورماه ۱۴۰۱، شرکت سیتاد به‌عنوان اپراتور اول خدمت‌رسان کسب‌وکارها (PGSB) مجوز دریافت کرد. نائینی درباره چالش‌های حضور در این مسیر بیان می‌کند: «قرار است کلیه APIهای دولت و کلیه تبادلات بین دولت، بخش خصوصی و کسب‌وکارها از مسیر این دو اپراتور رد شود و چالش بزرگ ما در این زمینه به این برمی‌گردد که سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که خود صاحب دیتا هستند در واگذاری دیتا به سازمان فناوری مقاومت می‌کنند. پلتفرمهای تجارت الکترونیک برای توسعه کسب‌وکارشان نیاز به یکسری استعلامها از حاکمیت خارج از دولت و امثالهم دارند و برخی از این پلتفرم‌ها دیتاهایشان را در اختیار قرار نمی‌دهند و این دیتا را از طریق شرکت‌های خود می‌فروشند و باعث شکل‌گیری بازار واسطه‌گری می‌شوند. سروسامان دادن به این مسئله، موضوع مهمی است که مجلس با تصویت قانون دوام به آن توجه کرده و برای چنین اقداماتی جرم‌انگاری نیز کرده است. تمام ذی‌نفعان باید هم‌راستا شوند و دیتاهایشان در یک مرکز داده یکسان متمرکز شود. این مسئله‌ای زمانبر است و وابسته به اراده وزارت ارتباطات و دستگاه‌‌های نظارتی است.»
او معتقد است که مقاومت همیشه وجود دارد و بخشی از آن به ملاحظات امنیتی و صیانت از داده‌‌های مشتریان‌شان برمی‌گردد و بخش دیگر آن که سهم بیشتری در این مقاومت دارد به روش‌های خلق درآمدی برمی‌گردد که از طریق این دیتاها ممکن می‌شود و در صورت واگذاری آنها، منافع اقتصادی برخی از اشخاص تحت تاثیر واقع می گردد.
توسعه مبتنی بر تعامل
نائینی بیان می‌کند که چشم‌انداز پیش روی این هلدینگ این است که این شرکت به جایگاهی والا در بازار برسد و رشد درآمدی بالایی داشته باشد و در مرتبه دوم وارد بورس شود و در سال ۱۴۰5 به یک گردش مالی ۳ هزار میلیارد تومانی برسد. در حوزه خدمات مرکز داده چه طراحی و پیاده سازی و چه در سرویس های زیر ساختی و ابری برنامه چدی برای توسعه فعالیت دارد. در حوزه نرم‌افزارهای تراکنش‌محور دولت الکترونیک مانند PGSB و TSPنیز نقش‌آفرینی خواهند کرد و در بحث امضای الکترونیکی نیز کسب‌وکار خود را توسعه می‌دهند تا از ظرفیت‌های موجود در این حوزه استفاده کنند. طبق گفته‌های نائینی،بر اساس مزیت های رقابتی راهبر، هرجایی که احساس کنند مدل کسب‌وکاری مبتنی بر تراکنش‌های دولت الکترونیک وجود دارد، زمینه ورود برای راهبر فراهم است و استراتژیهای توسعه ای دارد.
نائینی می‌گوید که قصد رقابت با شرکت‌های خصوصی کوچک خود را ندارند و می‌خواهند از توانایی‌ها و ایده‌‌های آنها استفاده کنند تا به روز و نوآور بمانند و اصراری بر تولید صفر تا صد همه چیز ندارند و از تعامل با دیگر شرکت‌ها نیز استقبال می‌کنند تا با مشارکت دیگر بازیگران اکوسیستم به بلوغ آن کمک کنند.
او مهم‌ترین اقدام خود در این شرکت را ایجاد و شکل‌دهی یک تیم تخصصی، چابک و همدل در حوزههای مختلف موردنیاز شرکت می‌داند و بیان می‌کند که توسعه راهبر از یک شرکت به چهار شرکت، ایجاد دو واحد کسب‌وکاری مستقل و رشد پنج برابری درآمدهای عملیاتی آنها بدون حضور این افراد ممکن نبوده است.
مدیرعامل راهبر با اشاره به اینکه در آینده دو واحد کسب‌وکاری دیگر نیز ایجاد خواهند کرد، می‌گوید: «در حال تأسیس شرکت بلاکچینی هستیم که قرار است آن را با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان ایجاد کنیم و رویکرد مبتنی بر ارائه خدمات بلاکچینی مثل کیف پول و نقل‌وانتقال پول داریم تا برای وضعیت تحریم‌ها آلترناتیوی ایجاد کنیم که به صادرات کشور کمک کند. حمل‌ونقل هوشمند بار نیز دیگر حوزه مد نظر ماست که در حال کار کردن روی آن هستیم. این شرکت نیازهای شرکت‌های زیرمجموعه غدیر را که در زمینه حمل‌ونقل بار و صادرات فعالیت می‌کنند، برطرف می‌کند و تبدیل به یک بازارگاه الکترونیک می‌شود.»
تأمین مالی و عدم شفافیت قانونی
رویکرد اصلی ما در این است که هرجا که مقدور باشد به خصوص در کسب و کارهای جدید با رقبا تعامل و مشترکاً بازار را توسعه دهیم، همین رویکرد منجر به شکل نگرفتن بسیاری از چالش‌هایی شده که همه کسب‌وکارها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. او در این باره می‌گوید: «برخلاف سایر کسب‌وکارها که در سال‌‌های اخیر با مشکل جذب و نگهداشت نیروی انسانی مواجه بوده‌اند، ما چنین چالشی کمتر مواجه بودیم به دلیل اینکه سعی کردیم در بعضی از موارد که صرفه مشتری شرکت وجود دارد از ظرفیت تیم های نرم افزاری شرکت های خصوصی کوچک استفاده کنیم.
نائینی تأمین مالی و کار آمدی پایین سیاست های تنظیم گری و تنوع و تکثر آنها را از بزرگترین چالش‌های سال ۱۴۰۲ خود می‌داند و توضیح می‌دهد که شرکت‌های زیرمجموعه راهبر نیز با توجه به نوع فعالیت‌شان چالش‌هایی خواهند داشت که رفته‌رفته رفع می‌شود. این چالش‌ها به نبود قواعد دقیق، نوسان نرخ ارز و دشواری تهیه تجهیزات زیرساختی و غیره برمی‌گردد.